श्रावण महिन्यातील पहिलाच नागपंचमी सण….आधुनिक काळातहि सणाचे महत्व कायम….
अरुण हिंगमीरे
जातेगाव, नांदगाव
श्रावणाची चाहुल लागताच उंच झोक्याचा आनंद देणारा “नागपंचमी” हा पहिला सण.या सणाला नववधु माहेरी येतात.झिम्या-फुगडीसह झाडाला झोके बांधुन झोके खेळतात.या दिवशी वारुळाची म्हणजे नागसापांची पुजा करण्याची प्रथा आहे हा सण वेदकाळापासुन सुरु झाला आहे.यंदाच्या वर्षी शनिवार दिनांक २५ जुलै रोजी आलेल्या या सनाची थोडक्यात माहिती,
भगवान श्रीकृष्ण कालिया नागाचा पराभव करुन यमुना नदीच्या पात्रातुन सुरक्षित वर आले तो दिवस श्रावण शुध्द पंचमी होता.तेव्हापासुन नागपुजा प्रचारात आली असे म्हणतात या दिवशी शेतकरी आपल्या शेतात नांगरत नाही,कोणीही भाज्या चिरायच्या नाही,तवा वापरायचा नाही हे नियम पाळत असतात.
नागदेवताची पुजा करुन त्याला दुध लाह्यांचा नैवेद्य दाखविला जातो व आपले संरक्षण कर अशी प्रार्थना करतात मात्र साप शेतकर्‍याचा खरा मित्र असुन अंधश्रध्देतुन सापाला दुध पाजले जाते.त्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर सापांचे बळी जातात.
साप हा बेडुक,उंदरासारख्या उपद्रवी प्राण्यांची संख्या मर्यादित ठेवण्याचे काम करीत असल्याने एक प्रकारे शेतकर्‍यांचा मित्रच आहे.त्याच्याविषयी कृतज्ञता दाखविण्यासाठी नागपंचमीच्या सणाची प्रथा सुरु झाली जिल्ह्यात सुमारे २७ जातींचे साप आढळतात त्यापैकी नाग,मन्यार,फुरसे,रातसर्प,या प्रजाती विषारी आहेत तर धामण,तस्कर,कवड्या,कुकरी,दिवड,धुळनागीन,डुरक्या, महांडुळे, अजगर, रुका, मांजर्‍या, गजरा, वाळा प्रजातीसह २२ प्रकारचे साप बिनविषारी आहेत.दुध हे सापाचे खाद्य नाही. परंतु अंधश्रध्देतुन सापाला दुध पाजले जाते. या प्रकारामुळे दरवर्षी असंख्य सापाचे बळी जात आहे त्यामुळे चित्रातील सापांचीच पुजन करणे काळाची गरज आहे.
